Jest to jedna z ważniejszych stacji kolejowych na terenie Warszawy. Potocznie mówi się na nią Warszawa Wschodnia i każdy wie o jakie miejsce chodzi. Dworzec ten znajduje się na warszawskiej linii średnicowej. Sam budynek znajduje się w dzielnicy Praga Północ. Dokładniej, to między ulicami Kijowską oraz Lubelską.
Dworzec Warszawa Wschodnia Osobowa obsługuje taką samą liczbę pociągów, co główny dworzec Warszawy, czyli Warszawa Centralny czy Warszawa Śródmieście. Każdy pociąg przejeżdżający przez te dwa dworce, przejeżdża również przez Warszawę Wschodnią. Nie ma to miejsca przy dworcu Warszawa Zachodnia, która pozostaje z tyłu pod względem ilości obsługiwanych pociągów.
Historia dworca sięga roku 1866.
Budowa Dworca Wschodniego było ściśle powiązane z budową Kolei Warszawsko – Terespolskiej. W jej ramach oddano do użytku Dworzec Terespolski w 1866 roku. Nazywano go również Dworcem Brzeskim. Znajdował się on w połowie drogi pomiędzy obecnym dworcem a ulicą Targową. Jest to jeden z tych nielicznych dworców warszawskich, który uniknął zniszczenia w 1915 roku, gdy wycofywało się wojsko rosyjskie.
W 1919 roku rozpoczęła się przebudowa Warszawskiego Węzła Kolejowego, a co za tym idzie, przebudowano dworzec na czołowo-przelotowy. W roku 1933 stał się on elementem warszawskiej linii średnicowej.
Z początkiem II wojny światowej, dworzec był niejednokrotnie bombardowany. Pomocy rannym i ewakuującym się osobom udzielały harcerki i uczennice szkół znajdujących się w Warszawie. Część z nich została zamordowana podczas ataku bombowego 5 wrześnie 1939 roku. Ku ich pamięci ustawiony został głaz, który znajduje się naprzeciwko wejścia od strony Kijowskiej.
W 1944 roku gmach dworca został bardzo poważnie zniszczony. Po zakończeniu wojny jego funkcje zostały rozdzielone pomiędzy pomniejsze prowizoryczne dworce, których zespół nazywany był poważnie na wyrost Dworcem Wschodnim.
Ruch kolejowy
Stacja kolejowa Warszawa Wschodnia obsługuje pociągi, które jednocześnie przejeżdżają na swojej trasie przez Warszawę Centralną oraz Warszawę Zachodnią. Zmierzają one na południe, zachód oraz północny zachód Polski. Obsługiwane są tam również pociągi jadące na Śląsk czy do naszych zachodnich sąsiadów – Niemiec. Wyprawiane są tu również pociągi, które jadą z Warszawy Zachodniej w kierunkach wschodnich i północnych oraz w kierunku naszych wschodnich sąsiadów – Białorusi. Stacja ta stanowi stację przelotową dla pociągów tranzytowych, które przejeżdżają na swojej trasie przez stolicę Polski.
Pociągi, które zmierzają od Lublina w stronę Trójmiasta na Dworcu Wschodnim zmieniają kierunek swojej jazdy, a co za tym idzie – nie przejeżdżają już przez żadne inne dworce znajdujące się w Warszawie.
Dworzec ten obsługuje również pociągi należące do Kolei Mazowieckich (kolej podmiejska) oraz SKM Warszawa.
Pociągi towarowe z reguły omijają Warszawę Wschodnią kierując się przez stację Warszawa Gdańska. Dotyczy to jedynie krańca linii średnicowej. Na wschód od części pasażerskiej stacji znajduje się duża stacja towarowa, która jest stacją rozrządową. Figuruje ona jako Warszawa Wschodnia Towarowa. (również czasami można spotkać się z nazewnictwem Warszawa Wschodnia Rozrządowa).
Budynek stacji
Podczas całkowitej przebudowy dzielnicy Praga, która miała miejsce po zakończeniu II wojny światowej, przebudowie i modernizacji został poddany układ torowy stacji Warszawa Wschodnia. W ramach niej, w 1969 roku oddano do użytku całkowicie nowy budynek dworca, który został oddalony od pierwotnego o około 200 metrów w kierunku wschodnim. Było to związane z zamiarem poprowadzenia Alei Tysiąclecia w tym rejonie Warszawy. Miała ona stanowić element obwodnicy śródmiejskiej Warszawy.
Budynek został zaprojektowany przez Arseniusza Romanowicza. Gmach otrzymał formę dwubryłową, z wejściem głównym oraz z zespołem handlowo-usługowym, które znalazły się od strony północnej układu torowego. Od strony południowej stworzony został mniejszy termin, którego zadaniem było przyjmowanie oraz wyprawianie linii podmiejskich.
Na dworcu znajduje się siedem peronów, zbudowanych w typie wyspowym, ponumerowanych od strony budynku głównego, znajdującego się przy ulicy Kijowskiej. Ruch dalekobieżny obsługiwany jest na peronach o numer 1 do 4. Perony szósty oraz siódmy obsługują ruch pociągów podmiejskich. Peron piąty jest peronem uniwersalnym. Część peronów jest zadaszona. Wszystkie połączone są trzema przejściami podziemnymi.
Ranking dworców
Gazeta wyborcza przeprowadziła w okresie wakacyjnym w 2008 roku ranking dworców. Wówczas Dworzec Wschodni otrzymał ocenę jednego z najgorszych dworców spośród 23 dworców największych polskich miast. Dziennikarze Gazety Wyborczej zarzucili obiektowi zbyt mała ilość działających kas biletowych, zanieczyszczenie hali głównej przez gołębie oraz brak odpowiedniego oświetlenia, co powoduje że po zmroku dworzec pokrywany jest całkowitymi ciemnościami.
Brakuje mu również przystosowań dla osób niepełnosprawnych. Estetyka dworca dostała bardzo niechlubną ocenę, podobnie jak wygląd toalet, poczekalni czy przechowalni bagażu.
Według Najwyższej Izby Kontroli, dworzec Warszawy Wschodniej jest jednym z najgorszych pod względem stanu technicznego. Ponownie podkreślono brak przystosowań dla osób niepełnosprawnych w postaci barier architektonicznych, zbyt wysoko umieszczonych pulpitów kasowych czy małej ilości miejsca w toaletach. Zwrócono także uwagę na brak bezpieczeństwa i ochrony nad podróżnymi znajdującymi się na tym dworcu. Stałymi bywalcami dworca są osoby bezdomne, których zachowanie i stan trzeźwości wpływa negatywnie na ocenę bezpieczeństwa. Innym zarzutem był brak utrzymania czystości wewnątrz gmachu dworca oraz na terenach przyległych. Stwarzane jest również poważne zagrożenie sanitarne, co jest skutkiem zamykania toalet.
Najnowocześniejszy budynek Warszawy
Do momentu powstania Dworca Centralnego, Dworzec Wschodni był najnowocześniejszym dworcem oraz jedną z najbardziej reprezentatywnych budowli tego typu znajdujących się w Warszawie. Niestety, w ciągu bardzo wielu dworzec został zniszczony co związane jest z brakiem środków na wykonanie remontów i zaniedbaniem. Projektant alarmował odpowiednie służby już w latach 70., że dworzec musi zostać remontowany. Było to również związane z oszczędnościami materiałowymi, do których budowlańcy byli zmuszeni przez władzę.